سفر به قزوین با قطار
نزدیک شگف انگیز
سفر با قطار به شهر قزوین
پول بدیم یه روز هم وقت بذاریم که بریم قزوین؟
گاهی خیلی چیزها، مقصدها و جاذبه‌ها انقدر نزدیک و در دسترس‌اند که کمتر به آنها فکر می‌کنیم. اما این مقصد نزدیک قطعا سفر خاطره انگیزی است. شهری که اگر دست‌خوش تحولات تاریخی نشده بود، شاید الان پایتخت ایران بود.
بله... بله قزوین بسیار زیبا و دیدنی و نزدیک است و حتما ارزش وقت و هزینه‌ای که صرف می‌کنیم دارد. آن هم با قطار. دو ساعت مسیر دیدنی سفر با قطار به قزوین، انقدر سریع میگذره که بدون خستگی به مقصد می‌رسیم. پس سفرت رو ریلی کن
حتما سفر به جاده ابریشم و پایتخت صفویان با جاذبه‌های زیاد و تاریخی، شیرینی‌ها و غذاهای جذاب شما را شگفت‌زده خواهد کرد.
شهری که از نظر تعداد آثار تاریخی رتبه نخست در ایران را دارد و راه ارتباطی شمال و جنوب و شرق و غرب ایران بوده است.
قبل از هر مطلبی شاید برای شما هم جالب باشد که قزوین با ۱۲ شهر، خواهرخوانده است مثل:
اوورا پرتغال، دنیزلی ترکیه، هایکو چین، اوسان کره جنوبی، پروجا ایتالیا و ایروان ارمنستان.
ایستگاه قطار قزوین که در آن پیاده می‌شوید از 85 سال پیش پذیرای مسافران است.
دروازه قدیم تهران
تنها دروازه باقی مانده از حصار شهر
در گذشته قزوین مثل خیلی از شهرهای دیگر، حصاری دور تا دور خود داشت و 9 دروازه در جهتهای مختلف شهر برای ورود کاروان‌ها و مسافران ساخته شده بود. این حصار و دروازه‌ها شهر را از حمله و یورش حفظ میکرد.
این دروازه‌ها به نام‌های دروازه رشت، دروازه شیخ‌آباد، دروازه مغلواک یا دروازه همدان، دروازه کندوار، دروازه ساوالان، دروازه راه ری و دروازه پنبهریسه دور تا دور شهر قزوین بودهاند که امروز فقط همین دروازه تهران باقی مانده که با توسعه شهر، حالا اثری تاریخی وسط شهر قزوین است که در دهه 40 مرمت شده و سال 54 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
دروازه‌ها نقطه‌های مهم و استراتژیکی بودهاند، چیزی بیشتر از عوارضی اتوبان‌های امروزی، دروازه تهران یک بنای ورودی آجری زیباست که در زمان ناصرالدینشاه قاجار کاشی کاری شده، دیدن این دروازه از نزدیک امکان تصور کردن ورود کاروان تجار و مسافران را امکان پذیر می‌کند.
اگر 200 سال پیش از دور به آبادی قزوین نزدیک می‌شدید این دروازه نوید رسیدن به شهر و استراحت در کاروانسرا بود. یک بنای قوسی شکل بزرگ مرتفع که دو طاق قرینه در طرفین آن هم امکان تردد داشت. این دروازه 8 گلدسته زیبای کاشیکاری شده نیز دارد.
دروازه تهران قزوین
خیابان سپه
اولین خیابان ایران
قزوین در مسیر جاده ابریشم و شهری که غرب به شرق ایران را به هم متصل میکرد رونق و اهمیت فراوانی داشت، تا جایی که در زمان صفویه این رونق به توسعه و بازسازی شهر انجامید.
یکی از این ساخت و سازها، اولین خیابان در ایران است. در زمان شاه طهمساب صفوی این خیابان ساخته شد، ساخت این خیابان در زمان شاه جوان صفوی، نظم و نظامی به شهر داد. و در دو طرف آن نیز عمارت‌های زیادی بنا شد. مثل باغ سعادت‌آباد و حتی ساختمان حرمسرا و طبیعی است که آثار باستانی زیادی در این خیابان، به جا مانده از آن زمان است.
خیابان سپه قزوین
سردر عالی قاپو
این عالی قاپو در اصفهان نیست و در شهر قزوین است.
سلطنت صفویان را تصور کنید در 500 سال پیش، با آن همه قلمرو گسترده و ولایت‌های مختلف، طبیعتا چنین سلطتنتی، ارگ و کاخ و دولتخانه بزرگی دارد و ورود به چنین ارگ شاهی، باید ورودی درخوری داشته باشد و سردر عالی‌قاپو یکی از 7 سردر ورودی به ارگ سلطنتی بوده، این سر در در زمان شاه طهماسب ساخته شده، شاه عباس اول هم در آن تغییراتی داد و در نهایت با تغییرات ناصرالدین قاجار و پهلوی اول و دوم به شکل امروزی درآمده است. بر خلاف نام سردر برای این بنا، میتوان آنرا یه یک ساختمان کامل دانست که با ورود به آن حس و حال گذر دوران و ایام مختلف محسوس است و جالب است بدانید این بنا طبقه بالایی هم دارد.
قزوین را شهر خوشنویسی ایران هم می‌دانند و دور از انتظار نیست که روی این سر در نیز خوشنویسی‌های ارزشمند و چشم‌نوازی قابل مشاهده است.
قوس این عمارت 17 متر ارتفاع دارد که خوشنویسی زیبای آن کار استاد علی‌رضا عباسی - خوشنویس معروف عهد صفوی _ است که در زمینه کاشی‌های لاجوردی، زیبایی دوچندانی دارد.
نوشته روی این کتیبه هم جالب است و البته که در کتیبه‌های نقاط دیگری هم دیده میشود شعری از محتشم کاشانی «گشاده باد به دولت همیشه این درگاه به حق اشهد آن لا اله الا ا…» کتیبه با این متن در کشورهای روسیه، آذربایجان، ازبکستان، پاکستان، افغانستان، و ترکیه هم قابل مشاهده هستند.
هنگام رسیدن به این سر در از نمای گچ‌کاری و تزیینات آجر و نمای طاق زیبای آن غافل نشوید.
عالی‌قاپو اصفهان
کلیسای کانتور
کلیسایی سرخ برای عبادت در سال‌های دور
بعد از بازدید از این دروازه کاملا ایرانی، دیدن یک کلیسای کوچک سرخ با معماری متفاوت به سبک روسی آن هم وسط شهر قزوین، خالی از لطف نیست. اسم این کلیسا «کانتور» است که به دست روس‌ها ساخته شده و به معنی محل‌کار است. حالا چرا روس‌ها، برای اینکه شاهان قاجار کفایت و درایتی برای ساختن راه نداشتند و جاده قزوین به انزلی به روس‌ها سپرده شد آنها هم بعد از مقیم شدن در قزوین، برای عبادت و روزهای یکشنبه خود کلیسایی برای مذهب ارتودوکس خود ساختند. نمای این کلیسا که با آجرهای سرخ ساخته شده نمایی متفاوت دارد و سال‌هاست محلی برای بازدید گردشگران است و کاربری مذهبی ندارد.
کلیسای کانتور
سرای سعد السلطنه
سرایی که بهتر است برای بازدید از آن سربه هوا باشید.
مسافرانی را تصور کنید که از جادههای دور، بار و کالا دارند هم برای فروش و تبادل در قزوین و هم برای ادامه مسیر به شهرهای دیگر مخصوصا مراودات شرقی با ترکیه و روسیه و بالعکس، بعد از گذر از یکی از دروازه‌ها و رسیدن به بازار، طبیعتا کاروان‌ها نیاز به محلی دارند تا ضمن استراحت و تجدید قوا، معملات را نیز انجام دهند، در چنین شرایطی، یک کاروانسرا با ظرفیت زیاد و همچنین نزدیک به بازار لازم بود، تا اینکه در زمان ناصرالدین شاه قاجار این بنا تاسیس شد. کاروانسرایی که درخور چنان بازار پُر رونقی باشد.
در این شرایط بود که حدود 140 سال پیش، «محمدباقرخان سعدالسلطنه اصفهانی»، حاکم شهر قزوین با توجه دستور داد کاروانسرایی در زمینی به مساحت ۲٫۷ هکتار با حدود ۴۰۰ حجره در شهر قزوین ساخته شود. به همین دلیل این کاروانسرا به کاروانسرای سعدالسلطنه معروف است و جالب است بدانید کل این بنای با عظمت با توجه به امکانات محدود آن زمان، تنها دوسال طول کشید و 4 معمار قزوینی و اصفهانی مسئول ساخت آن بودند و در 1273 هجری شمسی به بهره‌برداری رسید.
این سرا و حجره‌ها تو در تو و به هم پیوسته هستند. حجره‌هایی حیاط، ایوان‌های کاربردی و زیبایی دارند که نشان می‌دهد معماران این ساختمان علاوه بر زیبایی، کاربردی بودن آن را نیز مد نظر داشته‌اند.
جالب‌ترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است که از تقاطع دو راسته شمالی جنوبی و شرقی غربی تشکیل شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشیکاری شده‌ای قرار دارد. به علاوه چهار نیم‌گنبد در اطراف که همه نورگیرهای جذابی دارند تا استفاده از فضا به بهترین شکل ممکن باشد و اینگونه است که سرای سعدالسلطنه قزوین بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده ایران است که به ثبت جهانی یونسکو رسیده است.
این بنا داستان‌ها و دوران مختلفی به خود دیده است اما در حال حاضر بازسازی شده و امکان بازید از این همه زیبایی فراهم است. سرایی که با آجرهایی که به تنهایی ساده و معمولی هستند طوری کنار هم چیده شده اند که هنرمندانه و چشم‌نوازند.
بخش هشت‌دری این سرا واقعا هشت ضلع دارد، سال 1320 در این بنا مدرسهای به نام مدرسه امید تاسیس شد که میتوان آنرا یکی از اولین مدارس نین ایران دانست. در این سرا، سر به هوا باشید تا از طاقی های مرتقع و تزیین شده لذت ببرید.
سرای سعدالسلطنه
کاخ چهل ستون
کاخی برای تماشای رنگ و خوشنویسی
خب اینکه قزوین به تهران نزدیک است و در دسترس برای تهرانی‌ها و دو ساعت با قطار راه است دلیلی بر این نیست که در یک سفر کوتاه در کنار بازار و کلیسا و کاروانسرا، با پیشینه تاریخی شهر قزوین دیدن یک کاخ زیبا و دیدنی، دور از ذهن نیست.
کاخ چلستون قزوین که شاید با عنوان عمارت کلاه‌فرنگی هم شنیده باشید، در حال حاضر در میدان سبزه میدان واقع است علاوه بر عالی‌قاپو، قزوین در کنار اصفهان، کاخ چهلستون نیز دارد.
این بنا در حال حاضر موزه خطاطی قزوین است و ارزشمندترین آثار خطاطی را می‌توانید در این موزه ببینید.
این کاخ نیز مثل سر در عال قاپو به دستور شاه طهماسب ساخته شده، عمارتی در دو طبقه و 8 ضلعی که وسط یک باغ خیلی بزرگ قرار داشته، که امروز از آن باغ بزرگ، حیاط با صفایی باقی مانده.
هنگام ورود با ستونهای آجری قطوری مواجه می‌شویم که رواق‌های جذابی دارد. اگر به خوشنویسی علاقه‌مند باشید لذت بازدید این بنا برای شما دوچندان میشود. این کاخ هشتضلعی در زمینی به مساحت 500 متر بنا شده و در زمان صفویه چهار اتاق طبقه اول درهای ورودی داشتند و در حیاط حوض‌هایی بود که این حوضها کمک میکرد که هوای خوب و مطبوعی را به داخل هدایت شود.
در این ساختمان همزمان می‌توانید هنرهای نگارگری، مشبک، مقرنس، گچبری و نقاشی را همزمان ببینید. با بالا رفتن از پلههای باریک این ساختمان، ارسیهایی با شیشههای رنگی که یادآور چهار فصل سال هستند: بهار(سبز)، قرمز(تابستان)، زرد(پاییز) و آبی(زمستان) هستند. شاید جالب باشد بدانید این شیشه ها آلمانی هستند. در این ساختمان اگر دقت کنید نقاشی‌های زیبا و ظریفی را خواهید دید.
کاخ چهلستون قزوین
حسینیه امینی‌ها
خانه‌ای مجلل که وقف شده
شاید این اسم برای شما تداعی کننده حسینیه‌هایی باشد که این روزها سراغ دارید، ساختمان‌هایی ساده و بدون تزئینات که برای مراسم عزاداری و بعضا سوگواری استفاده میشود، اما داستان این حسینیه متفاوت است، اینجا در واقع خانه بوده و محل سکونت و داستان آن به امینی بزرگ برمیگردد که به دلایل رونقی که شهر قزوین در زمان صفویان داشت، تصمیم به مهاجرت به این شهر می‌گیرد، بعد از او فرزندانش هم در تجارت و اقتصاد بسیار موفق بودند و از خاندان‌ها و خانواده‌های معروف قزوین هستند، یکی از فرزندان این خاندان به نام حاج محمد رضا امینی این خانه را بنا کرده که میتوان آن را نمونه کاملی از خانه به سبک قزوین دانست، خانه‌ای اعیانی و پر زرق و برق. این خانه در سال 1237 هجری شمسی بنا شده که به روایتی در آن زمان 48000 تومان هزینه ساخت آن بوده. با این توصیفات حتما بازدید از این خانه زیبا رو پیشنهاد می‌کنیم. این خانه دو طبقه دارد و گویا در ابتدا بسیار دیدنی‌تر و بزرگتر بوده.
حاج محمدرضا، این بنای عظیم را ساخته بود و یازده خانواده از اقوامش در 16 عمارت این خانه سکونت داشتند او این خانه را همراه بخشی از آبادیهای دیگر تا 99 نسل وقف امام حسین می‌کند و به این ترتیب این خانه زیبا تا به امروز کاربرد حسینیه دارد.
این خانه نیز مثل خانه‌های آن دوران اندرونی و بیرونی و حوض‌های مختلف و همینطور ارسیهایی با شیشههای رنگی و زیبا دارد و تا به امروز نیز دراین خانه مراسم محرم برگزار میشود.
حسینیه امینی‌ها
حمام قجری
حمام قجر یکی از کهن‌ترین و بزرگترین گرمابه‌های قزوین است که در دوره صفویه در محله عبید زاکانی فعلی ساخته شد و در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۶۰۱ به‌‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
این حمام در دوران خود کاربرد بسیاری داشت و بیشتر مردم شهر برای استحمام از آن استفاده می‌کردند. به‌تدریج این حمام از رونق افتاد و برای مدتی طولانی به فراموشی سپرده شد. سرانجام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین آن را خریداری کرد و مورد مرمت قرار داد.
حمام قجر به دستور شاه عباس دوم صفوی توسط امیرگونه خان، از سرداران و امرای او ساخته شد و در ابتدا حمام شاهی نام داشت. در دوره قاجار چون معمار بنا از خاندان قاجار بود، نام حمام به «حمام قجر» تغییر پیدا کرد.
این حمام در سال 1025 هجری شمسی بنا شده، معماران بنا برای ماندگاری تاریخ ساخت، آن را به‌صورت رمزگونه یا به شعر نوشته و با احتساب عدد ابجد، تاریخ ساخت در دل شعر باقی مانده است. این روش باعث می‌شد که شعر در یاد افراد باقی بماند و اگر زمانی کتیبه بنا از بین می‌رفت، تاریخ ساخت آن محفوظ بود. در شعر زیر نیز میتوان به تاریخ ساخت حمام قجر پی برد:
ساخت از لطف شاه حمامی به لطافت قبول هر مقبل
چون یکی از درون برون آید صحت عافیت بود تاریخ
این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۹ توسط میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین خریداری و با سرمایه‌گذاری شهرداری قزوین و مدیریت سازمان نوسازی و مرمت شد. در حال حاضر کاربری این بنا موزه مردم شناسی است که میتوان با انواع لباس‌ها و ادوات و وسایل و سبک زندگی این منطقه به لحاظ تاریخی و جغرافیایی آشنا شد.
حمام قجری قزوین
تیم تولید محتوا ریلگشت